Kurban Kesmeye Dair Bazı Meseleler
Besmelenin akabinde hiçbir şey ile meşgul olmayıp kurbanı hemen boğazlamak şarttır. Hatta, besmeleden sonra bıçağı bilerse (besmeleyi) tekrar etmek lazımdır. (Bezzâziye)
“Bismillâhi Allâhü Ekber” dedikten sonra kurban yerinden kalkıverse tekrar yatırılıp keserken yeniden besmele çekilir. (Hülâsa)
Besmeleden sonra elindeki bıçağı bırakıp diğer bir bıçak alsa (besmeleyi) tekrar etmek lazım olmaz. Lakin bir kurban üzerine besmele okuduktan sonra onu bırakıp diğerini kesecekse besmeleyi tekrarlamak lazımdır. (Hindiyye)
Kurbanı iki kişi kesse, ikisinin de besmele okuması lazımdır.
Bir kimse birkaç kurbanı birbiri ardınca boğazlasa her birinde besmeleyi tekrarlamak lazımdır.
Hayvan kesilmeden her yeri haramdır. Kesildikten sonra pişmeden yense câiz ve helâl olur.
Hayvanın vücudundan yenmesi tahrîmen mekrûh olan âzâlar yedidir:
1- Yumurtaları,
2- Bezeleri,
3- Sidik torbası,
4- Ödü,
5- Kesilen hayvanın vücudundan akan kanı,
6- Erkeğin tenasül uzvu,
7- Dişinin tenasül uzvu. (Dürrü’l-Muhtâr ve hâşiyesi)
Bıçağı, kurbanı yatırdıktan sonra bilemek mekrûhdur. (Dürrü’l-Muhtâr)
Keskin olmayan bıçağı kurbanın boynundan kaldırıp biledikten sonra kesmek -eziyet olduğu için- haramdır. Lakin kesilen hayvanın etini yemek haram olmaz. (Vahdetî)
İki kimseden biri diğerinin kurbanını yanlışlıkla -kendinin zannederek- kestikten sonra etini yemeden sahipleri kurbanlarını bilip alsalar, câiz olur.
Etini yedikten sonra bilirlerse helâlleştikleri takdirde yine câiz olur.
Helâlleşmezlerse her ikisinin de kurbanları olmadığı için birbirlerinin kurban bedellerini öderler. Kurban günleri geçmemişse kurbanlarını keserler. Geçmişse aldıkları bedelleri sadaka olarak verirler. (Hidâye, Hindiyye)
Kurbanı kör bıçak ile kesmek, kör bıçağı birkaç defa sürmek ve kesilecek yere bacağından sürüyerek çekmek murdar iliğe kadar birden kesmek, kurbanı incitmek, canı çıkmadan yüzmek, başını birden kesip yüzmek ve kıbleye çevirmemek ve doğurması yakın olan hayvanı kesmek mekrûhdur.
KESİLECEĞİ VAKİTTE KURBAN CANLI OLMALIDIR
Kurbanı kesmezden evvel sağ ve diri olduğu bilinirse -kestikten sonra kanı çıkmasa ve vücudu kımıldamasa bile- kesilmekle helâl olur.
Kesilmezden evvel diriliği bilinmediği takdirde kan çıkar veya hareket ederse eti yenir. Kanı çıkmaz ve hareket de görünmez ise yenmez. (Mültekâ)
Bazı âlimlere göre kurbanın ağzını ve gözünü yumması, tüyünü kaldırması ve bacağını çekmesi dirilik alâmetidir. Bunların aksi, yani ağzını ve gözünü açması, tüylerini yatırması ve bacağını uzatması (ölüm) alâmetidir.
Bir hayvanın, kesilerek öldüğü bilinmedikçe eti yenmez. (Dürrü’l-Muhtâr)
KURBANI KESMENİN VAKTİ
Kurban, Zilhicce ayının onuncu günü şafaktan on ikinci günü güneş batmazdan evvele kadar (Bayramın birinci, ikinci ve üçüncü günü) kesilebilir. On ikinci gün güneş battıktan sonra kurban kesmek câiz olmaz.(4) (Muhît)
Karanlıkta yanlışlık olması ihtimaliyle gece kurban kesmek tenzihen mekruhtur.
Şehirde -yani cuma ve bayram namazlarının şartlarının mevcut ve edâ olunduğu yerlerde- Zilhicce ayının onuncu gününde erkek ve kadın kurbanını kesmeden evvel -velev bir mahalde olsun- bayram namazı kılınmış olması şarttır.
Eğer kurban sahibi ve kurbanı -cuma ve bayram namazlarının şartlarının bulunmadığı- bir yerde ise bayramın birinci günü şafaktan sonra kurban kesmek câizdir.
Bu meselede sahibinin bulunduğu mahalle değil, kurbanın bulunduğu yere itibar edilir.
KURBANIN MÜSTEHAPLARI
1) Kurban edilecek hayvanı kurban günlerinden evvel alıp beslemek.
2) Kesilecek yere hürmet ile götürmek. (Hindiyye)
3) Becerebiliyorsa kendisi kesmek.
4) Kesemiyorsa ehil bir kimseyi vekil edip kesilirken kendisi hazır bulunmak. Fahr-i Âlem (s.a.v.) Efendimiz buyurdular ki:(5)
“Yâ fâtımetü kûmî feşhedî uzhiyyeteki. Fe innehû yuğferu leki bievvel-i katratin min demihâ küllü zenbin amiltihî.”
Mânâsı: “Ey Fâtımâ, kalk ve kurbanın kesilmesine şâhid ol. Zira kanından ilk damlası yere düştükte işlediğin her bir günahın afv ve mağfiret olunur.” ve:
“İnne salâtî ve nüsükî ve mahyâye ve memâtî lillâhi rabbi’l-âlemine lâ şerîke leh.” duasını okumak.” (İbn-i Âbidîn)
5) Bıçak, büyük ve keskin olmak.
6) İki şah damarı ile yemek ve nefes borusunu kesmek.
7) Hayvan ölmezden evvel yüzmemek. (Hindiyye)
Kurbanı keserken kurbanın azaları ve parçaları mukabilinde kendi vücudunun ve bütün uzuvlarının cehennemden azad olmasına niyet eylemek müstehaptır.
KURBAN NASIL KESİLİR?
Kurban kesmeye niyet edilir: (6)
Besmele-i şerîfe ile:
“İnnî veccehtü vechiye lillezî fetara’s-semâvâti ve’l-arda hanîfen ve mâ ene mine’l-müşrikîn.”
“Allâhümme hâzâ minke ve leke. Allâhümme inne salâtî ve nüsükî ve mahyâye ve memâtî lillâhi rabbi’l-âlemîn, lâ şerîke lehû ve bizâlike ümirtü ve ene mine’l-müslimîn.” sonra:
“Allâhü ekber Allâhü ekber. Lâ ilâhe illallâhü vallâhü ekber. Allâhü ekber ve lillâhi’l-hamd, Bismillâhi Allâhü ekber.” deyip hemen kesilir.
Kurbanın şu dört şeyi kesilir:
1) Nefes borusu.
2) Yemek borusu.
3-4) İki Şah Damarı.
Bu dördünü kesmek sünnettir. (Hindiyye)
Bunlardan üçünü kesse helâl olur.
Deveyi ayakta iken gerdanından, koyun, keçi ve sığırı yatırıp çene ile göğüs arasından, yumrucuk denilen kemiğin altından boğazlamak sünnettir.
Kurbanı kıbleye çevirerek yatırıp (ön ayakları ile arka sol ayağını) bağlayarak kesmek sünnettir. Deve ise ayakta kesilir. (Vahdetî)
Kolaylık için sığırların dört ayaklarını bağlamak câizdir.
Eğer hayvan insandan kaçarsa yahut kuyuya düşüp boynundan kesmek mümkün olmazsa kesilmesi niyetiyle “Bismillâhi Allâhü Ekber” diyerek, bir bıçakla (herhangi bir yerinden) yaralamak sureti ile helâl olur.
Eğer hayvan insana hücûm ederse, hücûm ettiği kimse kesmeye niyet ederek besmele ile öldürürse yine helâl olur.
(4) Ancak Şâfii mezhebinde kurban bayramının dördüncü günü de kurban kesilebilir.
(5) Hazret-i Resûl-i Ekrem (s.a.v) Efendimiz Vedâ Haccında yüz deve kurban ettiler. Altmış üçünü mübarek elleri ile kestiler. Diğerlerini kesmesini Hazret-i Ali Efendimize emir buyurdular. (El-Bidâye ve’n-Nihâye)
(6) Kurban keserken şöyle niyet edilir: “Ya Rabbi, niyet eyledim rızâyı şerîfin için kurban kesmeye. Benim şu vücudum çok kabahatler, çok günahlar işledi. Bu vücudu sana kurban etmem lazım. Lakin sen bunu haram kıldın. Bu günahkâr, bu âciz vücuduma bedel olmak üzere senin rızâyı şerîfin ve emr-i şerîfin üzere lutfettiğin bu kurbanı kesiyorum.”