Hem mâlî ve hem de bedenî ibâdet olan hac ¬da, ancak âcizlik ve zarûret halinde vekil gön¬dermek câizdir. Bizzat edâya gücü yetenler için câiz değildir. 
Üzerine hac farz olduğu halde hayatta iken bizzat haccetmedikleri gibi vekil de gönderme¬miş kimselerin, ölümlerinden önce hacca vasi¬yet etmeleri vâciptir. Yine terekenin üçte bir bedel göndermeye kâfî ise vârislerin bunu yeri¬ne getirmesi vâcip olur. 
Ölen kimse vasiyyet etmemişse, mirasçılar vekil göndermekle mükellef olmazlar. Ancak, ölenin vasiyyeti olmadığı halde, mirasçıların masrafı kendi mallarından karşılayarak kendile¬rinin gitmeleri veya vekil gönderip haccettirme¬leriyle de mükellefin hac borcu ödenmiş olur. 
HACDA VEKÂLETİN 
CÂİZ OLMASININ ŞARTLARI 
1-Vekil gönderecek kimseye hac farz olmak. 
2-Acizlik, vekâlet zamanından ölümüne ka ¬dar devam etmek. Ölmeden evvel âcizlik sona ererse, farz haccın yerine geçmez. Kendisinin bizzat haccetmesi lazım gelir. 
3-Vekil göndermezden evvel özür mevcut olmak. Sıhhatli kimse vekil gönderdikten sonra âciz olsa, önceki vekâlet kâfi gelmez. 
4-Adına haccedilecek kişi, kendi yerine hac¬cetmesini vekilden istemiş olmalıdır. 
5-Vekil olarak hacca giden kimse, niyeti gön¬deren adına etmelidir. Niyetin kalpten yapılması yeterlidir. 
6-Vekilin masrafı, gönderen tarafından öden¬melidir. Kendi parası ile başkası adına hacceden kimse, kendisi adına haccetmiş olur. 
7-Ücret şart kılınmamak: bir kimse hac için kiralanırsa, müvekkili değil de, kendi nâmına haccetmiş olur. 
8-Vekil gönderilen kişi, gönderenin şartları ¬na muhalefet etmemelidir. Mesela benim adıma haccı ifrad yap dediyse, haccı kırân yapamaz. 
9-Vekil yürüyerek değil, vasıta ile haccetme¬lidir. 
10-Vekil olan kimse, bizzat kendisi haccet¬mek. 
11-Vekil haccı ifsat etmemek. Şâyet haccı if sât ederse parayı geri ödemesi gerekir. 
12-Bir hac için niyyet etmek; İki ayrı hac için niyyet edemez. Yâni hem kendi yerine ve hem de başkası yerine gidemez. 
HEDY VE UDHİYYE KURBANLARI 
Hac menâsiki ile alâkalı olarak kesilen kur¬banlara "hedy" denir. Hedy, Harem'e ve Kâ ¬be'ye hediye olmak üzere kesilen kurbandır. 
Kurban bayramında belirli şartları hâiz Müs ¬lümanların kestiği kurbana ise "udhiye" denir. Hacda bulunan Müslümanlar udhiye (kurban) kesmekle mükellef değildirler. Lâkin nâfile ola¬rak kesmeyi isterlerse, istedikleri yerde keserler veya kestirirler. 
KURBAN KESMEK 
Hac ve umreyi berâber yaptıkları için kırân ve temettü haccı yapanların şükür kurbanı (hedy) kesmeleri vâcibtir. Hacc-ı İfrad yapanlara müste¬haptır. 
Kurban Kesilecek Mekan: Harem'dir. Ha ¬rem’den başka yerde kesmek câiz değildir. Kurban günlerinde Minâ'da, kurban günlerinin dışında kesilirse Mekke'de kesmek sünnettir. 
Kurbanın Kesileceği Zaman: Bayramın birinci günü şafağın atmasıyla başlar; Bayramın üçüncü günü güneş batıncaya kadar devâm eder. 
Kurban günlerinden evvel kesmek ittifakla câiz değildir. Kurban günlerinden sonra kesilirde, vacib terk edildiği için ayrıca bir ceza kurbanı daha kesmek lazım gelir. 
Kurban Kesmenin Sünnet Vakti: Bayramın birinci günü güneş doğduktan sonradır. Şeytan taşlama ile tıraş olma arasında kesmek vâcibtir. Kurbanı, kurban günlerinde Minâ'da kesmek sün¬net. Mekke'de ve Haremin her tarafında kesmek câizdir. Fakat sünneti terk ettiği için mekruh olur. 
Hacc-ı Temettu veya Hacc-ı Kırân yapan kimse kurban kesmeden ölürse, vasiyet etmesi lazımdır. Hacc-ı Temettu veya Hacc-ı Kıran’da bulunan kimse, kurban almaya muktedir olmazsa on gün oruç tutması vâcip olur. Üç gününü hac¬dan evvel, yedi gününü hacdan sonra tutar. 
İHSÂR VE FEVÂT (HACCI GEÇİRMEK) 
İhsar: Hac için ihrâma girmiş kimsenin, ihrâ¬ma girdikten sonra Arafat vakfesi ile ziyâret ta ¬vâfından, umre için ihrâma giren kimsenin de, tavâftan men edilmesi veya alıkonulmasıdır. 
İhsâr sebepleri şunlardır: 
1.    Düşman tarafından men olunmak. 
2.    Yırtıcı hayvan tarafından men olunmak. 
3.    Hapsedilmek suretiyle men olunmak. 

4. Hastalanmak. Gittiği takdirde hastalığı ar ¬tacak olursa ihsarlı olur. 
5. Bir tarafı kırılmak veya gidemeyecek şekil¬de ma'zur olmak. 
6. Kadının kocası veya mahreminin yanında bulunmaması. 
7. Kadın ihrâma girdikten sonra kocası veya mahreminin yolda ölmesi 
一.    Nafakası zayi olmak. 
一.    Vasıtası helak olmak. 
一.    Yürümekten âciz olmak. 

11. Yolu şaşırmak. 
1.    Kadın kocasından izinsiz nâfile hac için telbiye getirip ihrâma girse, yanında mahremi bulunsa bile kocası mâni olursa ihsarlı olur. 
2.    Kadın ihrâm için telbiye getirdikten sonra kocası boşasa, o kadının iddet beklemesi vâcib olduğundan ihsarlı olur. 

Bu anlatılan hususlardan birisi ihrâma girdik¬ten sonra ve Arafât'ta vakfeden evvel meydana gelirse ister kadın olsun, ister erkek olsun o kimse ihsarlı olur. 
İHSÂRLININ HEDY GÖNDERMESİ 
Hac veya umre için ihsârlı olan kimsenin, ih ¬râmdan çıkmak için kurban veya kurban parası göndermesi vâcib olur. Birini bu hususta vekil tutar. Vekil onun yerine kurbanı Harem bölge¬sinde keser. 
Belli bir vakit üzerinde anlaşmaları vâcibtir; Tayin edilen vakitte vekil kurbanı keser, ihsârlı da ihrâmdan çıkacağı zamanı bilmiş olur. 
İhsarlı tıraş olmasa bile ihsar kurbanının ke ¬silmesiyle ihrâmdan çıkmış olur. 
Fevât (Haccı geçirmek): Hac için ihrâma gi ren kimse, -velev ki bir an olsun- Arafât'ta vakfede bulunamazsa haccı geçirmiş olur. 
Özürlü veya özürsüz vakfeyi geçiren kimse üzerine, sûreten umre yaparak ihrâmdan çık mak lazım gelir. Çünkü kişi sahih olarak ihrâma gir¬dikten sonra ihrâmdan çıkmak ancak hac veya umre yapmakla mümkündür: Tavâf ve sa'y ettik¬den sonra tıraş olur veya kısaltır, ihrâmdan çıkar ve daha sonraki yıllarda haccını kazâ eder. Üze¬rine umre, kurban ve vedâ tavâfı lazım gelmez. 
Eğer Hacc-ı Kırân yapıyorsa, haccı geçirme¬den umre yapmışsa Hacc-ı İfrâd yapan gibidir. Umre yapmamışsa önce umre için tavâf yapar ve sa'y eder. Haccını geçirdiği için tavâf ve sa'y eder, tıraş olur, ihrâmdan çıkar. Kırân kurbanı sâkıt olur. Yalnız haccını kaza eder. 
Haccın Kazasını İcap Eden Sebepler: 
1. Arafât vakfesini geçirmek. 
1.    Arafât vakfesinden ihsârlı olmak, alıkonul¬mak. 
2.    Arafât vakfesinden evvel cinsi münasebet¬te bulunmak 
3.    Hac için ihrâma girdikten sonra ihrâmı terk etmek.